|
|
 |
| Cuma Namazı |
 |
| Cuma Namazı |
Cuma namazının farz olmasının şartlan yedidir:
1- Müslüman olmak.
2- Ergenlik çağına erişmiş olmak.
3- Akıllı oImak.
4- Hür olmak.
5- Erkek olmak.
6- Sıhhatli olmak.
7- Mukim olmak.
Yukarıda sayılan yedi şart cuma namazının vücubunun şartlarıdır. Yani kendisinde bu yeri şart bulunan bir kişiye cuma namazı kılmak farzdır.
İlk üç şart mükellefliğin esasları olup Namaz Bölümü´ndeki hadis-i şerifler delil olarak gösterilebilir. Son dört şart için de Tarık bin Şi-hab´dan rivayeten Rasulullah (s.a.v) buyurdu ki: "Azarlanmamış olan köle, kadın, çocuk ve hasta olmak üzere bu dört kimseden başka her müs-lümana cuma namazını cemaatle kılmak farzdır." [1]
Başka bir hadisi şerifte Abdullah bin Amr Rasulullah (s.a.v)´in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir. "Ezanı işiten her kimseye cuma namazı farzdır" [2]
Mukim olmak, cuma namazı kılan yerde ikamet eden kişi içindir. Yani oranın yedisi oımak demektir. Şu halde yolcu olan kişiye ve cuma günü fecirden önce yola çıkan kimseye cuma namazı farz değildir. Fecirden sonra yola çıkana cuma namazı farzdır. Bu nedenle cuma günü fecirden sonra yolculuğa çıkmak haramdır. Ancak yoİda bir yere yetişip cuma namazı kılabilme imkanına sahip olan kimseye haram değildir.
Cuma namazı farz olmayan yolcu ve kadınlar cuma namazını kılıp, cumanın diğer şartlan yerine gelmişse kıldıkları bu cuma o günün öğle namazının yerine geçer.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Ebıı Davııd, 1067.
[2] Ebu Davud. 1056.
Cuma Namazının Sahih Olmasının Şartları
Cuma namazının sahih olmasının şartlan üç tanedir:
1- Cuma namazı kılınan yerin şehir veya köy olması.
2- Cuma namazı farz olan kırk müslüman tarafından kılınması.
3- Cuma namazı öğlen vaktinde cemaat ile eda edilecek kadar vakit olması.
Eğer vakti çıkarsa, veya bu şartlardan biri oluşmazsa öğlen namazı kılınır.
Cuma Namazının Farzları
Cuma namazının farzları üç tanedir:
1- İki hutbe okumak. Bu hutbeler ayakta okunur.
2- İki hutbe arasında oturmak.
3- Cemaatle iki rekat namaz kılmak.
Cumanın sahih olmasının şartlarının ilki cuma namazı kılınan yerin şehir ve köy gibi bir yerleşim yeri olmasıdır. Çölde ve devamlı çadırlarda hayat sürdürenlerin çadırları arasında cuma namazı kılmaları sahih değildir. Bazı bedevi arap kabileleri Medine´nin etrafında bulunurdu bunlar cuma camazı kılmazdı ve Rasulullah (s.a.v) cuma namazı kılmaları için bunlara herhangi bir emir vermemişti.
Kendilerine cuma namazı farz olan en az kırk müslümanın mükellef, hür. erkek ve mukim olmaları gereklidir.
Cabir bin Abdullah şöyle rivayet etmiştir: "Sünnet-i seniyyeye göre her kırk kişiye ve kırk kişiden fazla olanlara cuma farzdır." [1]
Abdurrahman bin Ka´b bin Malik babası Ka´b bin Malik´ten şöyle rivayet etmiştir:
"Ka´b cuma günü ezanı işitince Es´ad bin Zürare´ye rahmet okurdu. O´na ezanı işitince, Es´ad bin Zürare´ye rahmet okuyorsun, dedim. Dedi ki:
-Beni Beyaza´ya ait olan siyah taşlıklı Heminnebit´te Nakial Hazamad (2)´dan su birikme yerinde bize ilk cuma namazını kıldman O´dur. Ben o gün kaç kişi idiniz, dedim.
-Kırk kişi idik, dedi.”[2]
-Cuma narriazının sahih olmasının son şartı da öğle namazı vaktinde kılınmasıdır. Öğlen vaktinden cuma namazı yetişemeyecek kadar az bir süre kalmışsa o zaman öğle namazı kılmak vacip olur.
Cuma namazının öğle vaktinde kılınmasının delili: Peygamberimiz (s.a.v) cuma namazını öğle vaktisde ve neni a~ eğlenin ilk vaktinde kılardı. [3]
Cuma namazı mümkün olduğu takdirde bir yerde kılınmalıdır. Çünkü curria, cemaat ruhu ile birlik ve beraberliğin esas göstergesidir.
—Her iki hutbenin ayakta okunması ve hutbe aralarında oturmak. İbni Ömer (r.anhuma) şöyle der:
"Rasulullah (s.a.v) cuma günü tıpkı sizin şimdi yapmakta olduğunuz gibi ayakta hutbe irad eder, sonra oturur <---ra yine ayağa kalkardı." [4]
-Cuma namazı iki rekattır ve cemaatle kılınır. Hz. Ömer şöyle demiştir:
"Rasulullah (s.a.v)´in sünneti üzerine cuma namazı iki rekattır." [5] Tarık bin Şihar/m rivayetinde Rasulullah (s.a.v) şöyle buyurmuştur: "...Cuma namazını cemaatle kılmak hak ve vaciptir," [6] Okunacak hutbelerin cuma namazından önce olması, hutbelerin arapça olarak okunması, okuyan hatibin küçük ve büyük abdestli olması ve hutbelerin peşpeşe olması da cuma namazınım farzlarındandır.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Beyhakı I-/77.
[2] Ebu Davud,1069.
[3] Buharı, Müslim, 860.
[4] Bulun i, 873. Müslim 861.
[5] NesaiJlIll
[6] EbuDavud. 1067
Hutbenin Rükünleri
Cuma namazında okunan iki hutbenin rükünleri şunlardır:
1. Her iki hutbede Allah´ a hamd etmek. .
2. Her iki hutbede Peygamberimiz (s.a.v.)´e salavat-ı şerife getirmek.
3. Her iki hutbede takva ve tavsiyede bulunmak.
4. İki hutbenin birinde bir ayeti kerime okumak. Birinci hutbede okumak daha da efdaldir.
5. İkinci hutbede mü´minler için dua etmek.
İki hutbenin sünnetleri de şunlardır:
1. Hutbelerin rükünlerinin tertip üzere sıra ile yapılması.
2. Her iki hutbede işitenlerin susması.
3. Hutbelerin minber veya buna benzer yüksek bir yerde okunması.
4. Hatip hutbeye çıkınca yüzünü cemaate dönmesi
5. Hatibin hutbeye çıkarken cemaate selam vermesi.
6. Hatip minbere çıktıktan sonra ezan okunması.
7. Hatibin hutbesini cemaatin anlayabilecek şekilde okuması.
8. Hatibin, eliyle ya bir değneğe ya da minberin kenarına dayanması.
9. Hatibin iki hutbe arasında oturup İhlas Suresi´ni okuması.
Cuma Namazının Hey´atları
Cuma namazının hey´atları dört tanedir:
1- Gusletmek.
2- Vücudu temiz tutmak.
3- Beyaz elbise giymek.
4- Tırnaktan kesmek ve güzel kokular sürünmek. Hutbe okunurken dinlemek sünnettir..
Camiye hutbe esnasında giren kimse uzatmadan iki rekat namaz kılar daha sonra oturur.
Selmani Farisi peygamberimiz (s.a.v)´den bir hadis-i şerifi şöyle nakleder: "Bir kişi Cuma günü yıkandığı halde elinden geldiğince temizlenir, saç ve sakalını yağlayıp vücuduna güzel koku sürerek cumaya gitmek üzere evinden çıkar, yavaş yavaş yürüyüp mescide gider ve orda kimseyi rahatsız etmeden nasibi kadar namaz kılar, sonra susup hutbeyi dinlerse iki cuma arasındaki (küçük) günahlare bağışlanır." [1]
Hutbe esnasında konuşmanın hiç bir surette uygun olmayacağını Ebu Hureyre (r.a) şöyle bildirir: Peygamberimiz (s.a.v), "Cuma günü imam hutbe okurken arkadaşına, sus dinle! desen bile lüzumsuz bir sjz söylemiş olursun" [2] buyurmuştur.
Hz. Ali Kufe´de müslümanlara hutbe irad ederken şöyle buyururdu: "...Kim uygun olmayan bir söz söylerse onun o cumadan bir ecri yoktur. Bunu Rasulullah (s.a.v) buyurmuştur." [3] Camiye girilirken hafifçe iki rekat namaz kılınacağını Cabir bin Abdullah Peygamberimiz (s.a.v)´den bir rivayette şöyle bildirmiştir: "Cuma günü biriniz mescide gittiği zaman imam hutbe okuyorsa, oturmadan Önce hafif iki rekat namaz kılsın. " [4]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Buiıan, 843.
[2] Buharı, 892.
[3] Ebu Davud, ´051
[4] Müslim, 875
Cuma Namazının Sünnetleri
a) Cuma namazına erken gitmek sünnettir.
Ebu Hureyre (r.a.)´dan rivayeten Peygamberimiz (s.a.v.) şöyle buyurdu:
"Cuma günü kim cünüplükten yıkanır gibi yıkanarak camiye giderse, bir deve kurban etmiş olur. ikinci olarak giden bir sığır kesmiş olur. Üçüncü olarak giden boynuzlu bir koç kurban etmiş olur, dördüncü olarak giden bir tavuk kurban etmiş olur. Beşinci olarak giden bir yumurta bağışlamış olur. imam minbere çıktığı zaman melekler zikir dinlemeye hazır olurlar." [1]
b) Cemaatın omuzlarından atlayarak ileri geçmemek. Abdulah bin Busr´den rivayete göre;
"Cuma günü bir adam, Resulullah (s.a.v.) hutbe okurken insanların omuzlarından atlıyordu. Resulullah (s.a.v.) o adama ´Otur, insanlara eziyyet ettin" buyurdu." [2]
Ancak ileride boş yer varsa müslümanları incitmeden ilerlenebilir.
c) Uykusu gelen birinin, kimseyi rahatsız etmeden uykusunu kaçırmak için yer değiştirmesi uygundur.
Yüce Allah cuma günü ve cuma namazına büyük bir önem vermiştir. Bu günde binlerce kişiyi Cehennem´den azat eder. Kim bu günde ölürse kendisine şehit sevabı verilir ve kabir azabından korunur.
Cuma günü öyle büyük bir gündür ki, Allah´u Taala onu, Muhammed (s.a.v)´in ümmetinden inanan kullarına bağışlamış ve haftanın günahlarının temizleyici bir günü olarak kılmıştır. O halde inanan müslümanlar olarak cuma günü ve cuma namazının ehemmiyetine inanıp sarılmamız gerekir.
Cuma gününün önemini bildiren bazı hadis-i şerifleri bilmekte yarar vardır.
Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: "Güneşin doğduğu en hayırlı gün cuma günüdür. O gün Adem (a.s.) yaratıldı. O gün Cennete kondu. O gün Cennet´ten çıkarıldı. Kıyamet Cuma gününden başka bir günde kopmayacaktır."
Başka bir hadisi şeriflerinde:
"Allah katında günlerin en üstünü ve en büyüğü cuma günüdür. Cuma günü Allah katında Ramazan ve Kurban Bayramı´ndan daha büyüktür. Cuma günlerinde beş haslet vardır:
Allah, Adem i cuma günü yarattı. Yine Ademi Cuma günü yeryüzüne indirdi. Adem Cuma günü vefat etti. Cuma gününde öyle bir saat vardır ki, kul haram istemediği müddetçe, o saatte isteyip de Allah´ın vermediği hiç bir şey yoktur. Kıyamet de cuma günü kopacak, Cuma günü korkmayan hiç bir mukarreb melek, gök, yer, rüzgar, dağ ve deniz yoktur." [3]
Resulullah (s.a.v.) cuma namazının fazileti için de şöyle buyuruyor: "... veyahut evinde olan kokuları kullanır da camiye gider ve iki kimsenin arasını ayırmadan kendisi için olan namazları kılar ve sonra da İmanı hutbe okuduğu zaman siikut ederse, O cuma ile diğer Önceki cuma arasındaki günahları affolunur." [4]
Cuma namazı akıl, baliğ, erkek, hür, mukim (yolcu olmayan) ve sıhhati yerinde (hasta veya cuma namazına gidemeyecek kadar sakatlığı olmayan) olan her müslümana farzdır. Kadınların cuma namazına gitmeleri mekruhtur. Ama şartlar el verir camide uygun yer bulur gider kılarsa namazı sahih olup, öğle namazı yerine geçer.
Cuma namazı iki rekattır. Birinci rekatte Fatiha´dan sonra cuma cure-sini, ikinci rekatta Fatiha´dan sonra Gaşiye suresini okumak sünnettir.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Buharı. 841; Müslim, 850
[2] Ebu Davud ve Ncsai.
[3] Muslini, t 3 sah 405 no 854
[4] Buharı, 883
Cuma Namazı İle İlgili Bir Açıklama
Cuma günü, mü´minlerin bayramı olan şerefli bir gündür. Allah´u Taâla cumayı sadece Hz. Muhammed´in ümmetine has kılmıştır.
Allah-u Taala Kur´an-ı KerimMe şöyle buyurur:
"Ey iman edenler cuma günü namaz için çağrıldığınız zaman ahş-ve-rişi bırakarak Allah´in zikrine koşunuz. Bilseniz bu sizin için daha hayırlıdır. Namaz eda edildiği zaman, Allah´in fazlını dileyerek yeryüzüne dağdınız. Allah´ı çokça anınız ki kurtuluşa eresiniz." (Cuma: 62/9-10)
Cuma namazı Mekke´de farz kılındı. Fakat müslümanların sayısı ve gücü yeterli olmadığı için Medine´ye hicret edildikten sonra kılınmaya başlandı. Taberani´nin Ebu Said´den- rivayetine göre paygamberimiz (s.a.v.) şöyle buyurdular:
"Allah´u Teâla cuma namazını sizin üzerinize bu makamda, bu saatte, bu ayda, bu senede kıyamete kadar farz kıldı. Baştaki reis adil veya zalim olsun kim Özürsüz olarak ihmal veya inkâr ederek bu namazı terkederse tevbe edinceye kadar, Allah onun islerini toplaması ve islerinde bereket ihsan etmesin. Agâh olunuz ki, onun namazı da yoktur, haca da yoktur, hayrı da yoktur. Ve biliniz ki onun sadakası da yoktur. Kim pişman olup tevbe ederse Allah tevbeleri kabul edendir." [1]
Önemli Not:
Günümüzde cuma namazı kılacak müslümanların bir yerde toplanması ■hele hele şehir gibi yerlerde- mümkün olmadığından bir kaç camide cuma namazı kılınmaktadır. Bu nedenle hangi camide cuma tekbirinin önce getirildiği bilinmediği için cuma namazından hemen sonra hepsinin öğlen namazlarını kılmaları gerekir.
Fakat´ sadece ihtiyaç için muhtelif yerlerde kılınmış olsaydı, hepsinin cumaları sahih olurdu. Tekbirlerinin bir birinden evvel veya sonra olması bir şey değiştirmezdi, o zaman ihtiyaten öğlen namazlarını eda etmek sünnet olurdu. Ama günümüzde ihtiyaç değil de adete binaen bu farz eda edilmeye çalışılırken, bazı camilerde boş yer kalıyor, bazılarında ise hiç yer kalmıyor. Onun için Şafii mezhebine bağlı mü´min kardeşlerimizin bu gibi durumlarda cuma namazları sahih olmadığı için öğlen namazlarını eda etmeleri gerekmektedir.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Et-Terğıb ve’t-Terhib, 2131 |
|
|
|
|
|
|
 |
 |
| Veda Hutbesi |
|
|
|
|
|
 |
|
| |
|
|
|
